Wie aan Andalusië denkt, denkt aan flamenco. Het is meer dan muziek of dans: het is emotie, levenslust en traditie in één. Overal in het zuiden van Spanje hoor je de klank van klappende handen, stampende hakken en de melancholische snaren van de gitaar.

Maar wat zijn eigenlijk de verschillen binnen de flamenco, waar komt het vandaan en, vooral, waar kun je flamenco kijken in Málaga? In dit blog nemen we je mee in de wereld van de flamenco: de ziel van Andalusië.

Flamenco – de ziel van Andalusië

De flamenco is ontstaan in Andalusië. In de omgeving van Cádiz, Sevilla, Granada en Córdoba. Maar ook in sommige regio’s van Murcia en Castilla-La Mancha en Extremadura. In de 18e en 19e eeuw smolten hier drie culturen samen; de Joodse-, de Moorse- en de Afrikaanse cultuur. Het is een samensmelting van Moorse melodieën, Joodse klaagzang, Afrikaanse ritmes en de ziel van de zigeuners (de gitanos). In de flamenco zitten drie elementen; zang (cante), dans (baile) en gitaarspel (toque). Elke uitvoering vertelt een verhaal over verdriet, passie of vreugde.

De verschillende vormen van Flamenco

Wij dachten altijd dat er maar een soort Flamenco was. Maar sinds ik bij de plaatselijke dansschool in Álora Flamenco les heb, weet ik dat er meerdere vormen zijn. Flamenco is geen vaste dans, maar een verzamelnaam voor tientallen stijlen, de zogenaamde palos. Sommige zijn droevig en intens, andere juist licht en feestelijk.

Binnen die rijke wereld horen onder andere de Sevillanas, Bulerías en Flamenca Rumba tot de meest toegankelijke en vrolijke stijlen, vaak ook diegene die je als bezoeker in Andalusië het eerst zult tegenkomen.

Een bijzondere variant die je alleen rond Málaga vindt, is de Verdiales, een vrolijke, lokale vorm van flamenco met traditionele muziek. Meer daarover lees je in het blog Verdiales in Andalusië.

Flamenco Sevillanas

Mijn eerste Flamenco lessen waren Flamenco Sevillanas. De Sevillanas, komt, zoals de naam al doet vermoeden, uit Sevilla en haar omgeving. Deze dansvorm bestaat al eeuwen en werd oorspronkelijk gedanst op volksmuziek, nog vóór de flamenco zoals we die nu kennen bestond. Pas later kreeg de dans flamenco-invloeden: de typische gitaar, het ritme van de palmas (handgeklap) en de sierlijke armbewegingen.

Sevillanas worden meestal in paren gedanst, tegenover elkaar . Het bestaat uit vier vaste delen. Elk met een eigen choreografie. Dat maakt het een dans die iedereen kan leren. In Andalusië leren veel kinderen hun eerste sevillanas al op school.

Nu ik net een beetje de stappen onder de knie krijg, varieert de juf deze dans door het te dansen in viertallen. Waarin je van de ene naar de andere danspartner draait. De sfeer van de Sevillanas is vrolijk, sociaal en feestelijk. Tijdens de Ferias in Andalusië wordt deze dans nog veel gedanst. Je sluit zo aan bij onbekenden om te dansen. Hoewel Sevillanas technisch gezien niet tot de “pure flamenco” behoren, maken ze onmiskenbaar deel uit van de Andalusische identiteit.

Bulerías

Waar de Sevillanas gestructureerd en volks is, is de Bulería puur flamenco. Spontaan, krachtig en vol temperament. Misschien dat dat voor mij de moeilijkheid is. Je mag improviseren, je moet een enorme ‘air’ hebben en een gigantisch zelfvertrouwen uitstralen en dan ook nog verleidelijk zijn. Hier mis ik toch wat componenten van, in mijn klompendansbloed.

Bulería wordt gezien als de vrolijkste en meest energieke palo binnen de flamenco. De oorsprong ligt in Jerez de la Frontera, een stad in de provincie Cádiz in het zuidwesten van Andalusië. De flamenco is hier nog altijd diep in het dagelijks leven verankerd. Het ritme van de bulerías is complex: het telt twaalf slagen, maar de accenten liggen onregelmatig, wat de dans een speelse, haast ondeugende spanning geeft. Er wordt veel geïmproviseerd, iedere danser, zanger of gitarist reageert op de ander. In een juerga (een spontane flamencobijeenkomst) springen mensen één voor één de kring in om een stukje te dansen, aangemoedigd door handgeklap, “¡Olé!” en lachen.

De Bulería is de dans van vrijheid en humor, maar met een scherp randje. Achter het gelach schuilt altijd een vleugje melancholie, typisch Andalusisch. Professionele dansers gebruiken de bulerías vaak als afsluiting van een voorstelling, omdat het publiek er gegarandeerd door wordt meegesleept.

Rumba Flamenca

De Rumba Flamenca is de meest toegankelijke en internationale van de drie. Ze heeft haar wortels in de Cubaanse rumba, die in de 19e eeuw met zeelieden en handelaren terugkeerde naar Spanje. In de jaren ’50 en ’60 kreeg de rumba een flamenco-sausje dankzij artiesten uit Barcelona en Madrid, zoals de legendarische Peret en later de Gipsy Kings, die de stijl wereldwijd beroemd maakten.

In tegenstelling tot veel andere flamencostijlen heeft de rumba een eenvoudig 4/4-ritme, wat haar direct herkenbaar en makkelijk dansbaar maakt. De gitaar wordt vaak gebruikt als percussie-instrument, met een ritmisch rasgueo (tokkelpatroon) dat klinkt als een hartslag. Ik vind dat het ook wat raakvlakken heeft met buikdansen. Je mag je heupen flink bewegen en een schouder shimmy wordt ook gebruikt.

Deze stijl is vrolijk en de muziek is misschien wat makkelijker om van te genieten dan van de Sevillanas, die is wat heftiger voor de niet Spanjaarden. Je hoort deze muziek dan ook veel op de Spaanse terrassen, aan het strand of tijdens de ferias. Het is de muziek van de zomer, van vriendschap en van het moment.

Flamenco kijken in Málaga

In vrijwel elke Andalusische stad kun je flamenco kijken, beleven én voelen. In Sevilla en Córdoba hoor je Sevillanas op elk feest. Jerez de la Frontera is de bakermat van de bulerías, daar begrijp je pas echt waarom men zegt dat flamenco geen dans is, maar een manier van leven. En de Rumba Flamenca? Die vind je overal: op het dorpsplein, bij een barbecue, in een tapasbar of gewoon aan zee, als iemand zijn gitaar pakt en het leven bezingt.

Er zijn verschillende opties om Flamenco te kijken in Málaga. Als je naar een Peña (vereniging) gaat, dan ga je echt naar een niet toeristisch gebeuren.

Peña Juan Breva

De oudste flamenco club van Spanje is Peña Juan Breva. Bij de club is een klein museum over de geschiedenis van flamenco. Regelmatig worden er live-optredens georganiseerd.Op hun website kun je zien wanneer deze zijn.

Teatro Flamenco Malaga

Bij het Teatro Flamenco kun je elke dag, soms meerdere keren per dag een Flamenco voorstelling bekijken. Kaarten zijn op de website te boeken.

Alegria

Bij Alegria kun je tijdens het eten naar een Flamenco show kijken. Ook hier zijn elke dag van de week voorstellingen. Via hun website kun je een voorstelling reserveren.

El Gallo Ronco

Ben je op zoek naar een wat kleinschaliger setting, dan is dit restaurant een leuke optie. Naast lekker eten, verzorgen ze ook elke dag een flamenco optreden. Op de website kun je de show en eventueel een hapje en een drankje reserveren.

Andere mogelijkheden om flamenco te kijken in Málaga

Wil je graag Flamenco kijken, maar niet een uur lang op een stoel zitten, dan kun je zomers een van de vele Ferias bezoeken in een van de vele steden en dorpen in Málaga. In dit blog zie je wanneer er waar een feria gehouden wordt.  Het voordeel van het bezoeken van een feria is, dat het heel laagdrempelig is, gratis toegang en ook nog erg gezellig.

In Cártama wordt tijdens het Bella Jarifa festival ook altijd een flamenco festival georganiseerd. Dit festival is op zaterdagavond vanaf 21.30 uur gratis te bezoeken.

Fijn vakantiehuis in Andalusie

Ben je nog op zoek naar een fijne plek voor je vakantie in Andalusië, en waar je tot rust kunt komen van de opzwepende flamenco muziek? Kom dan naar Finca Las Nuevas. Je verblijft in een oude verbouwde olijfboerderij temidden van de Spaanse natuur. Bekijk de website voor beschikbaarheid.